Akty ustawodawcze w skrócie

Jasno określona odpowiedzialność

W nowym rozporządzeniu doprecyzowano kryteria odpowiedzialności i zasady ustalania, które państwo członkowskie odpowiada za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu. Najważniejsze zmiany obejmują: 

• krótsze terminy we wszystkich procedurach (np. złożenie wniosku o wtórne przejęcie w ciągu dwóch tygodni od uzyskania trafienia w systemie Eurodac zamiast dwóch miesięcy), co przyczyni się do szybszego i skuteczniejszego procesu ustalania odpowiedzialnego państwa członkowskiego,
• wprowadzenie obowiązku ubiegania się o ochronę w państwie członkowskim pierwszego wjazdu i pozostawania w nim do czasu ustalenia odpowiedzialnego państwa członkowskiego, nieprzestrzeganie tego obowiązku będzie miało poważne konsekwencje, np. osobom ubiegającym się o azyl nie zostaną zapewnione pełne warunki przyjmowania, a jedynie podstawowe potrzeby,
• zwiększenie skuteczności procedury „wtórnego przejęcia” w odniesieniu do powrotu z jednego państwa członkowskiego do innego, w szczególności poprzez wprowadzenie krótszych terminów i brak przeniesienia odpowiedzialności w przypadku, gdy powiadomienie o wtórnym przejęciu nie zostanie wysłane terminowo,
• rozszerzenie kryteriów rodzinnych, m.in. poprzez:
  • uwzględnienie rodzin powstałych w krajach tranzytowych przed przybyciem do UE,
  • wprowadzenie możliwości ustalenia odpowiedzialności państwa członkowskiego, w którym członek rodziny osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową przebywa legalnie na podstawie zezwolenia na pobyt długoterminowy wydanego zgodnie z przepisami UE,
  • wprowadzenie obowiązku priorytetowego traktowania spraw rodzinnych,
• zapewnienie bezpłatnego doradztwa prawnego wszystkim osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową.

Obowiązkowa, ale elastyczna solidarność

W nowym rozporządzeniu wprowadza się stały, obowiązkowy i oparty na potrzebach mechanizm solidarności, zastępujący obecne dobrowolne rozwiązania ad hoc. Ten nowy mechanizm będzie funkcjonować w następujący sposób:

1. Co roku do dnia 15 października Komisja przyjmie:

• roczne sprawozdanie oceniające sytuację migracyjną w całej UE i we wszystkich państwach członkowskich UE,
• decyzję wykonawczą w sprawie ustalenia, czy dane państwo członkowskie (i) znajduje się pod presją migracyjną lub (ii) jest narażone na ryzyko presji migracyjnej w nadchodzącym roku lub (iii) stoi w obliczu znaczącej sytuacji migracyjnej (sytuacja mniej dotkliwa niż presja migracyjna, obejmująca skumulowany efekt przybyć w bieżącym roku i w latach poprzednich),
• wniosek dotyczący aktu wykonawczego Rady, zawierający kwoty wymaganych w nadchodzącym roku relokacji i finansowych wkładów solidarnościowych.

2. Na tej podstawie Rada przyjmie przed końcem roku akt wykonawczy Rady ustanawiający pulę solidarnościową, obejmujący konkretne zobowiązania podjęte przez każde państwo członkowskie w odniesieniu do poszczególnych rodzajów wkładu solidarnościowego. Chociaż państwa członkowskie mają obowiązek przyczyniania się do solidarności, mogą one wybrać rodzaj środków solidarnościowych, które chcą wnosić do puli solidarnościowej:

• relokacje osób ubiegających się o ochronę międzynarodową lub, jeżeli wyrażą na to zgodę zarówno państwo członkowskie wnoszące wkład, jak i państwo członkowskie będące beneficjentem, osób korzystających z ochrony międzynarodowej,
• wkłady finansowe:
  • na działania w państwach członkowskich,
  • na działania w państwach trzecich lub dotyczące państw trzecich,
• alternatywne środki solidarnościowe (tj. wsparcie personalne i rzeczowe).

Państwa członkowskie stojące w obliczu „znaczącej sytuacji migracyjnej” mogą wnioskować o obniżenie wkładów solidarnościowych. Zamiast relokacji państwa członkowskie dotknięte wtórnymi przepływami mogą zaproponować, pod pewnymi warunkami, przejęcie odpowiedzialności za rozpatrzenie wniosku osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową już przebywającej na ich terytorium, co będzie traktowane jako forma solidarności zwana „kompensacją odpowiedzialności”. Kompensacja odpowiedzialności staje się obowiązkowa, jeżeli zobowiązania w zakresie relokacji są niewystarczające.

Cały proces będzie nadzorowany i wspierany przez unijnego koordynatora ds. solidarności w Komisji.

Nowe przepisy dotyczące odpowiedzialności poprawiają skuteczność systemu w celu: 

• ograniczenia wtórnych przepływów osób ubiegających się o azyl, 
• wykluczenia możliwości przekazywania między państwami członkowskimi osoby stanowiącej zagrożenie dla bezpieczeństwa, 
• zapewnienia, aby działania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową nie prowadziły do przeniesienia odpowiedzialności między państwami członkowskimi. 

Z drugiej strony, nowe zasady solidarności zapewnią obowiązkowy system, który będzie zarówno przewidywalny, jak i elastyczny, i zagwarantuje, że w sytuacji presji migracyjnej państwa członkowskie nie zostaną pozostawione same sobie. 

Nowe przepisy: 

• poprawią przewidywalność systemu odpowiedzialności i powiązanych praw przysługujących osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową oraz zwiększą ich świadomość poprzez bezpłatne doradztwo prawne, 
• zagwarantują priorytetowe traktowanie spraw rodzinnych, co umożliwi łączenie rodzin na jak najwcześniejszym etapie procedury azylowej, 
• zapewnią wszystkim osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową szybsze i skuteczniejsze procedury. 

• Prostsze i jaśniejsze procedury, z rozsądnymi terminami przystąpienia do procedury dla osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, a także terminami zakończenia rozpatrywania wniosków.
• Bardziej rygorystyczne przepisy zapobiegające nadużyciom systemu i wtórnym przepływom, tj. obowiązek składania wniosku w pierwszym państwie wjazdu: jeżeli osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową, której wniosek został rozpatrzony w jednym państwie członkowskim, ucieknie i złoży wniosek w drugim państwie członkowskim, takie państwo członkowskie uzna, że jest to kolejny wniosek.
• Gwarancje proceduralne chroniące prawa osób ubiegających się o ochronę międzynarodową: np. bezpłatne doradztwo prawne na etapie administracyjnym procedury; wskazówki na temat procedury administracyjnej, w tym informacje na temat praw i obowiązków w trakcie tej procedury; informacje o tym, jak się odwołać od decyzji o odrzuceniu wniosku, oraz nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatna reprezentacja prawna w postępowaniu odwoławczym na wniosek osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.
• Zwrócenie większej uwagi na osoby w trudnej sytuacji o szczególnych potrzebach.
• Obowiązkowy wykaz okoliczności, w których rozpatrywanie wniosku wymaga trybu przyspieszonego.
• Jaśniejsze zasady stosowania podstaw niedopuszczalności, a także koncepcji bezpiecznego kraju trzeciego i kraju pierwszego azylu.
• Ściślejsze powiązania między procedurą azylową a procedurą powrotu, dzięki którym decyzja o odmowie azylu będzie wydawana wraz z decyzją nakazującą powrót, a odwołania od obu decyzji będą rozpatrywane w tym samym terminie.
• Wprowadzenie we wszystkich państwach członkowskich obowiązkowej azylowej procedury granicznej trwającej 12 tygodni w trzech przypadkach:
  • gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową umyślnie wprowadziła organy w błąd lub celowo zniszczyła dokument tożsamości lub dokument podróży bądź pozbyła się go,
  • gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego lub porządku publicznego, lub
  • gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową posiada obywatelstwo państwa trzeciego, dla którego odsetek decyzji w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej wynosi 20 proc. lub mniej.
• W przypadku odrzucenia wniosku w ramach azylowej procedury granicznej obywatel państwa trzeciego zostaje objęty powrotową procedurą graniczną, która trwa nie dłużej niż 12 tygodni, co pozwoli na szybki powrót osób bez prawa pozostania w UE.
• Praktyczne stosowanie procedury granicznej zależy od posiadania przez państwa członkowskie odpowiednich zdolności do rozpatrywania wniosków o udzielenie azylu i egzekwowania powrotów, tj. wystarczającej infrastruktury i wykwalifikowanego personelu do zajęcia się daną liczbą osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. Odpowiednią zdolność na poziomie Unii ustala się na poziomie 30 tys., a na poziomie państw członkowskich będzie ona ustalana co trzy lata przez Komisję w drodze aktu wykonawczego.

• Zapobieganie nadużyciom poprzez określenie jasnych obowiązków osób ubiegających się o azyl w zakresie współpracy z organami na wszystkich etapach procedury oraz poprzez przewidzenie surowych skutków niewywiązywania się z tych obowiązków. 
• Wprowadzenie we wszystkich państwach członkowskich obowiązkowej azylowej procedury granicznej trwającej 12 tygodni, mającej na celu ustalenie, czy wnioski są bezzasadne lub niedopuszczalne. Podczas rozpatrywania wniosku osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mogą przebywać na granicy państwa członkowskiego, ale nie zezwala im się na wjazd na terytorium tego państwa. Stosowanie procedury granicznej jest obowiązkowe w przypadku odrzucenia wniosku w ramach azylowej procedury granicznej. Obywatel państwa trzeciego zostaje objęty powrotową procedurą graniczną, która trwa nie dłużej niż 12 tygodni, co pozwoli na szybki powrót osób bez prawa pozostania w UE.
• Państwa członkowskie mogą stosować koncepcję bezpiecznego kraju trzeciego i zapewniać większą jasność co do kryteriów w tym zakresie, tj. pod warunkiem, że istnieje „wystarczający związek” między osobą ubiegającą się o ochronę międzynarodową a danym państwem trzecim. W tym celu państwa członkowskie będą mogły korzystać zarówno z wykazów unijnych, jak i krajowych. Państwa członkowskie będą mogły również stosować tę koncepcję indywidualnie, tj. uznać, że państwo trzecie, które nie znajduje się w wykazie unijnym lub krajowym, spełnia kryteria umożliwiające uznanie go za bezpieczny kraj trzeci w odniesieniu do konkretnej osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową. 

Od momentu złożenia wniosku obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca uznaje się za osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową i ma on prawo do pozostania w odpowiedzialnym państwie członkowskim (na granicy, jeżeli podlega procedurze granicznej, lub na terytorium, jeżeli stosowana jest procedura przyspieszona/zwykła) do czasu podjęcia decyzji.  

Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową podlegają ochronie zgodnie z prawem międzynarodowym, Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej oraz z pełnym poszanowaniem zasady non-refoulement.   

Silne gwarancje dotyczące małoletnich, w tym małoletnich bez opieki, takie jak: 

• najlepszy interes dziecka jest zasadą przewodnią, którą należy uwzględnić na wszystkich etapach procedury, ocenę najlepszego interesu należy przeprowadzić zgodnie z odpowiednimi przepisami dyrektywy w sprawie warunków przyjmowania, 
• małoletni może zostać indywidualnie przesłuchany (w sprawie dopuszczalności lub zasadności), jeżeli leży to w jego najlepszym interesie i jeżeli przesłuchanie to zostanie przeprowadzone w odpowiedni sposób, 
• małoletnim bez opieki ma być zapewniana pomoc i reprezentacja ze strony tymczasowego przedstawiciela, obejmująca wsparcie przy rejestracji, składaniu wniosku, pobieraniu odcisków palców i wszelkich niezbędnych krokach proceduralnych,  
• przedstawiciel ma być wyznaczony nie później niż 15 dni roboczych od daty złożenia wniosku, 
• liczba małoletnich bez opieki przypadających na przedstawiciela może wynosić nie więcej niż 30, a maksymalnie 50 w przypadku nieproporcjonalnie wysokiej liczby wniosków, z którymi występują małoletni bez opieki, 
• ocena wieku: ocena multidyscyplinarna, w tym ocena psychospołeczna; badania lekarskie w tym celu należy stosować wyłącznie jako środek ostateczny. 

Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mają prawo do przesłuchania oraz do konsultacji z doradcą prawnym lub innym doradcą na wszystkich etapach procedury. Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mają prawo odwołać się od decyzji o odmowie azylu oraz od wydanej jednocześnie decyzji nakazującej powrót. Odwołania od następujących rodzajów decyzji nie mają automatycznego skutku zawieszającego (tj. nie dają automatycznego prawa do pozostania): 

• negatywna decyzja co do zasadności wydana w ramach procedury przyspieszonej lub procedury granicznej (z wyjątkiem sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest małoletnim bez opieki),  
• decyzja o niedopuszczalności (z wyjątkiem sytuacji, gdy podstawą odrzucenia jest zasada bezpiecznego kraju trzeciego),
• decyzja o odrzuceniu wniosku jako wycofanego w sposób dorozumiany,  
• decyzja o pozbawieniu ochrony międzynarodowej, jeżeli opiera się na jednej z poniższych podstaw – podstawy wyłączenia (uchodźcy), zagrożenie dla bezpieczeństwa (uchodźcy), skazanie za szczególnie poważne przestępstwo i stwarzanie zagrożenia dla społeczeństwa (uchodźcy), podstawy wyłączenia (osoby korzystające z ochrony uzupełniającej). 

W takich przypadkach dana osoba może wystąpić o prawo do pozostania (termin złożenia takiego wniosku wynosi co najmniej pięć dni) lub sąd może podjąć decyzję w tej sprawie z urzędu. Dana osoba może pozostać do upływu terminu na złożenie takiego wniosku lub, w przypadku gdy złożyła taki wniosek, do czasu wydania przez sąd decyzji w tej sprawie. 

Wskazanie bezpiecznego kraju trzeciego na poziomie Unii

Chociaż rozporządzenie zawiera niezbędne przepisy precyzujące kryteria, które państwo trzecie powinno spełnić, aby można było uznać je za bezpieczne, a także zasady tworzenia i modyfikowania unijnego wykazu bezpiecznych krajów trzecich, takiego wykazu nie dołączono do rozporządzenia. Wykaz ten może zostać przyjęty na późniejszym etapie w drodze zmiany rozporządzenia. Państwa członkowskie mogą nadal prowadzić swoje wykazy krajowe równolegle, nawet po przyjęciu wykazu unijnego. 

Aby państwo trzecie uznano za bezpieczny kraj trzeci, musi spełniać następujące kryteria: życie i wolność danej osoby nie są zagrożone z powodu rasy, religii, obywatelstwa itp.; nie zachodzi ryzyko doznania przez nią poważnej krzywdy; zasada non-refoulement; istnieje możliwość wystąpienia o skuteczną ochronę i, jeżeli spełnione są warunki, jej otrzymania.  

Główne różnice między koncepcją bezpiecznego kraju trzeciego a koncepcją bezpiecznego kraju pochodzenia: bezpieczny kraj trzeci oznacza państwo, które można uznać za bezpieczne dla osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową niebędącej obywatelem tego państwa trzeciego, natomiast bezpieczny kraj pochodzenia oznacza kraj, który jest uznawany za bezpieczny dla jego obywateli (lub osób mających w nim poprzednie miejsce zwykłego pobytu w przypadku ubiegających się o ochronę międzynarodową bezpaństwowców).  

Rozporządzenie to przewiduje większą solidarność i zezwala na stosowanie odstępstw w wyjątkowych okolicznościach i przez jak najkrótszy okres. 

 Wzmocnienie solidarności 

• Zwiększone środki solidarnościowe i środki wsparcia mogą przybierać formę relokacji, wkładów finansowych, alternatywnych środków solidarnościowych (takich jak wsparcie personalne lub rzeczowe) bądź stanowić ich połączenie. 
• Jeżeli środki te okażą się niewystarczające, stosowane będą tzw. „kompensaty odpowiedzialności”. Oznacza to, że państwo członkowskie wnoszące wkład przejmie odpowiedzialność za wnioski już złożone na jego terytorium, za które normalnie odpowiedzialne powinno być państwo członkowskie stojące w obliczu sytuacji kryzysowej.  
• Inaczej niż w rozporządzeniu w sprawie zarządzania azylem i migracją w sytuacjach kryzysowych odpowiedzialność za wszystkie relokacje (solidarność na poziomie ludzkim) muszą przyjąć państwa członkowskie wnoszące wkład, do maksymalnie 100 proc. potrzeb w zakresie relokacji określonych w planie reagowania solidarnościowego.  
• W związku z tym w sytuacji kryzysowej państwa członkowskie wnoszące wkład mogą być zmuszone do przyjęcia odpowiedzialności za rozpatrywanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej w liczbie wyższej niż przypadający im sprawiedliwy udział. W takim przypadku te państwa członkowskie będą mogły w przyszłości odliczyć tę dodatkową część od swoich wkładów solidarnościowych.  

Odstępstwa 

Państwa członkowskie stojące w obliczu sytuacji kryzysowej, w tym instrumentalizacji, lub spowodowanej działaniem siły wyższej mogą odstąpić od niektórych przepisów przewidzianych w dorobku prawnym w dziedzinie azylu, w tym przez:  

• przedłużenie terminów rejestracji wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej do czterech tygodni od ich złożenia; przedłużenie czasu trwania procedury granicznej (z 12 tygodni do maksymalnie 18 tygodni),  
• przedłużenie terminów stosowania przepisów określających odpowiedzialne państwo członkowskie (tylko w sytuacji kryzysowej, masowych przybyć i działania siły wyższej). Oznacza to np. przedłużenie terminu na złożenie wniosku o przejęcie z jednego lub dwóch miesięcy do czterech miesięcy od daty zarejestrowania wniosku,     
• odstępstwa od stosowania procedury granicznej i rozszerzenie zakresu tej procedury, w zależności od sytuacji.  

Państwa członkowskie są uprawnione do reagowania na sytuacje kryzysowe, sytuacje instrumentalizacji i działania siły wyższej, w drodze zwiększenia odporności swoich systemów migracyjnych i azylowych poprzez: 

• wzmocnienie ram solidarności przez zagwarantowanie zaspokojenia wszystkich potrzeb danego państwa członkowskiego lub państw członkowskich w zakresie solidarności, 
• zapewnienie szeregu odstępstw od zwykłych zasad, w zależności od sytuacji.  

W nowych przepisach zachowano prawo dostępu do procedury azylowej i zapewniono poszanowanie praw podstawowych, w tym poprzez gwarancje, że środki będzie oceniać Komisja, zezwoleń na nie będzie udzielać Rada, i będą one stosowane wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach, wyłącznie tak długo i w takim zakresie, jak będzie to konieczne. Komisja zwróci szczególną uwagę na zgodność z prawami podstawowymi i standardami humanitarnymi, konieczność i proporcjonalność środków, a także na to, czy sytuacja utrzymuje się. 

Priorytetowo traktowane będą wnioski grup szczególnie wrażliwych, takich jak małoletni bez opieki, kobiety w ciąży i rodziny z małymi dziećmi. W sytuacji instrumentalizacji, w której procedura graniczna może być stosowana wobec wszystkich osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, małoletni poniżej 12 roku życia, członkowie ich rodzin oraz osoby o szczególnych potrzebach proceduralnych lub szczególnych potrzebach w zakresie przyjmowania będą od samego początku wyłączone z procedury granicznej albo, jeżeli procedura już się rozpoczęła, gdy tylko indywidualna ocena wykaże, że ich wnioski wydają się zasadne, procedura ta powinna przestać mieć do nich zastosowanie.  

• W przyszłości Eurodac umożliwi liczenie nie tylko wniosków, ale również osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. Rejestrowanych będzie więcej rodzajów danych (nie tylko odciski palców, ale również wizerunek twarzy, dane dotyczące tożsamości, kopie dokumentów tożsamości/podróży). 
• Okres przechowywania niektórych rodzajów danych zostanie przedłużony do pięciu lat, natomiast dane osób ubiegających się o ochronę międzynarodową nadal będą przechowywane przez 10 lat.  Będą to dane osób sprowadzonych na ląd w następstwie operacji poszukiwawczo-ratowniczych, zatrzymanych po niedozwolonym przekroczeniu granicy zewnętrznej, uznanych za nielegalnie przebywające na terytorium państwa członkowskiego, przesiedlonych i beneficjentów tymczasowej ochrony. 

Wzmocnione gwarancje bezpieczeństwa  

• System będzie teraz obejmował również dane dotyczące dzieci w wieku od sześciu lat, co umożliwi organom identyfikację dzieci w przypadku oddzielenia ich od rodzin oraz ochronę osób wymagających szczególnego traktowania przed handlem ludźmi i wyzyskiem. 
• System stworzy również możliwość zastosowania markera dotyczącego bezpieczeństwa w przypadku wjeżdżającej do UE osoby, która stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego, z zastrzeżeniem solidnych zabezpieczeń w zakresie ochrony danych.

Nowe przepisy ułatwią identyfikację osób i śledzenie podwójnych wniosków oraz zwiększą zdolność państw członkowskich do zapobiegania wtórnym przepływom (niedozwolonemu przemieszczaniu się osób ubiegających się o ochronę międzynarodową z państwa członkowskiego przybycia do innego państwa członkowskiego) oraz do stosowania odpowiednich przepisów proceduralnych w przypadku stwierdzenia problemów związanych z bezpieczeństwem.  

Osoby potrzebujące ochrony skorzystają z szybszych procedur azylowych i procedur w zakresie przesiedleń. Ponadto kategorie osób wymagające szczególnego traktowania, w tym małoletni bez opieki, odniosą korzyści dzięki identyfikacji, co zmniejszy ryzyko wyzysku lub handlu ludźmi. 

Rozporządzenie likwiduje lukę w istniejących ramach poprzez zapewnienie: 

• jednolitych kontroli zdrowia, tożsamości i bezpieczeństwa migrantów, którzy nielegalnie przekraczają granice zewnętrzne UE,
• przeprowadzenia kontroli przesiewowej w ograniczonych ramach czasowych: w ciągu siedmiu dni na granicach zewnętrznych i trzech dni w przypadku osób zatrzymanych na danym terytorium,   
• szybkiego obejmowania właściwymi procedurami (azylowa procedura graniczna, zwykła procedura azylowa lub powrotowa procedura graniczna), 
• niezależnego monitorowania przestrzegania praw podstawowych podczas kontroli przesiewowej i procedur granicznych.

Nowe przepisy w sposób kluczowy przyczynią się do: 

• zabezpieczenia granic zewnętrznych i poprawy zarządzania przybywającymi osobami o nieuregulowanym statusie na szczeblu UE, 
• harmonizacji zobowiązania wszystkich państw członkowskich do identyfikacji i kontroli migrantów o nieuregulowanym statusie, które to zobowiązanie zastąpi obecne rozbieżne praktyki krajowe, 
• zagwarantowania, że państwa członkowskie pierwszego wjazdu będą przeprowadzać niezbędne kontrole, 
• poprawy bezpieczeństwa w strefie Schengen przez zapewnienie identyfikacji migrantów o nieuregulowanym statusie i osób ubiegających się o azyl, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego UE, 
• umożliwienie zarządzania zagrożeniami dla zdrowia publicznego poprzez szczegółowe kontrole.

Rozporządzenie w sprawie kontroli przesiewowej zapewni migrantom o nieuregulowanym statusie i osobom ubiegającym się o azyl następujące korzyści: 

• obowiązkowe kontrole stanu zdrowia i służące identyfikacji osób wymagających szczególnego traktowania pozwolą na wczesną identyfikację osób potrzebujących natychmiastowej opieki, a także małoletnich i osób wymagających szczególnego traktowania, zostaną objęci chroniącymi ich przepisami jak najwcześniej oraz otrzymają niezbędne wsparcie, 
• kontrola przesiewowa przyczyni się do przyspieszenia i zwiększenia skuteczności procedur, 
• nowy niezależny mechanizm monitorowania zwiększy przejrzystość i rozliczalność podczas kontroli przesiewowej, a jednocześnie będzie sprzyjać poszanowaniu praw podstawowych.   

Rozporządzenie o kwalifikowaniu wzmocni i zharmonizuje kryteria przyznawania ochrony międzynarodowej i związanych z nią praw poprzez: 

promowanie większej zbieżności praktyk i decyzji azylowych w drodze: 

• zobowiązania państw członkowskich do oceny, czy istnieje alternatywa ochrony wewnętrznej (bezpieczna część w kraju pochodzenia) – w takim przypadku nie nadaje się statusu uchodźcy, 
• zobowiązania państw członkowskich do pozbawiania ochrony międzynarodowej, jeżeli dana osoba stanowi zagrożenie dla społeczeństwa lub bezpieczeństwa narodowego, 
• zobowiązania państw członkowskich, aby przy ocenie i rozpatrywaniu wniosków uwzględniały aktualne wytyczne Agencji UE ds. Azylu dotyczące krajów pochodzenia, 

doprecyzowanie praw i obowiązków beneficjentów w drodze: 

• zapewnienia beneficjentom zharmonizowanych informacji,
• wymogu wydawania zezwoleń na pobyt w zharmonizowanym formacie w terminie 90 dni,   
• umożliwienia państwom członkowskim uzależnienia dostępu do pomocy społecznej od skutecznego udziału beneficjenta w środkach integracyjnych, 
• rozszerzenia praw małoletnich bez opieki w zakresie udzielania informacji w sposób przyjazny dziecku oraz w odniesieniu do wymogów dotyczących opiekunów, 
• wyjaśnienia, że krajowe formy ochrony humanitarnej są dozwolone, pod warunkiem że są udzielane wyłącznie osobom, które nie są objęte zakresem rozporządzenia o kwalifikowaniu. 

Nowe przepisy: 

• zniechęcą beneficjentów do wtórnego przemieszczania się, 
• zagwarantują, że osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową będą uzasadniać swoje wnioski przez przedstawienie wszystkich istotnych elementów,  
• poprawią zbieżność wskaźników udzielania ochrony międzynarodowej w państwach członkowskich oraz zwiększą harmonizację kryteriów przyznawania ochrony,
• zapewnią zachęty do integracji. 

Osoby te uzyskają: 

• jasny zestaw minimalnych informacji, przedstawianych zgodnie z szablonem zawartym w załączniku do rozporządzenia, 
• szybszy dostęp do dokumentów pobytowych i ciągłość między kolejnymi przedłużeniami,
• rozszerzone prawa małoletnich bez opieki, 
• sprecyzowany zestaw praw i obowiązków w zakresie zatrudnienia, świadczeń społecznych, opieki zdrowotnej, edukacji, integracji itp.

• Zaktualizowana dyrektywa dodatkowo harmonizuje normy pomocy w całej UE i nakłada na państwa członkowskie obowiązek zagwarantowania tych norm. Państwa członkowskie będą również zobowiązane do opracowania planu kryzysowego na wypadek nieproporcjonalnie wysokiej liczby przybywających osób. 
• Zwiększa ona zabezpieczenia i gwarancje dla osób o szczególnych potrzebach w zakresie przyjmowania, w tym dzieci. Wprowadza również elastyczność i skuteczność zarządzania systemami przyjmowania oraz zwiększone wsparcie na rzecz integracji osób ubiegających się o azyl.  
• Aby zapobiec wtórnym przepływom, państwa członkowskie nie będą mieć możliwości zapewnienia świadczeń materialnych w ramach przyjmowania, jeżeli osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową znajduje się w innym państwie członkowskim niż państwo odpowiedzialne.  

 Harmonizacja norm 

• Nowe przepisy zagwarantują stosowanie w całej UE odpowiednich norm poprzez zobowiązanie państw członkowskich do uwzględnienia wskaźników i wytycznych unijnej Agencji ds. Azylu dotyczących przyjmowania, zapewnienia wystarczających zdolności i opracowania planów kryzysowych.  

 Większe zabezpieczenia i gwarancje dla osób ubiegających się o azyl 

• Ocenę szczególnych potrzeb w zakresie przyjmowania należy zakończyć w ciągu 30 dni (inaczej niż w obecnym tekście, w którym mowa o rozsądnym okresie), a ofiary tortur i przemocy muszą mieć dostęp do opieki jak najszybciej.  
• Nie należy stosować zatrzymania, jeżeli zagraża zdrowiu fizycznemu i psychicznemu osób ubiegających się o ochronę międzynarodową. Co do zasady dzieci nie powinny podlegać zatrzymaniu, a także będą korzystać ze zwiększonej ochrony, w tym szybszego dostępu do edukacji i wyznaczonych przedstawicieli dla małoletnich bez opieki.  

 Większa elastyczność i procesy integracji  

• Nowe przepisy umożliwią państwom członkowskim przydzielanie osobom ubiegającym się o azyl zakwaterowania i obszaru geograficznego w bardziej elastyczny sposób, a także pozwolą na ograniczenie swobody przemieszczania się. Osoby ubiegające się o azyl będą miały dostęp do rynku pracy nie później niż sześć miesięcy po zarejestrowaniu ich wniosku, a państwa członkowskie zachęca się do zapewnienia wcześniejszego dostępu, w szczególności osobom, których wnioski wydają się zasadne. Państwa członkowskie będą musiały zapewnić dostęp do kursów językowych, wychowania obywatelskiego lub szkoleń zawodowych. 

Państwa członkowskie skorzystają z większej elastyczności i większych możliwości organizowania swoich systemów przyjmowania w odpowiedni i skuteczny sposób, aby lepiej przygotować je na sytuacje, w których ich systemy azylowe znajdą się pod presją. 

Osobom ubiegającym się o azyl, w tym małoletnim, zapewni się odpowiedni poziom życia we wszystkich państwach członkowskich, a także z szybsze i zwiększone zabezpieczenia i gwarancje oraz dostęp do pracy i edukacji. 

• Nowe przepisy tworzą wspólne i zharmonizowane podejście do przesiedleń i przyjmowania ze względów humanitarnych, obejmujące wspólne procedury. Dzięki temu UE będzie mogła przemawiać jednym głosem i wnosić większy wkład w międzynarodowe przesiedlenia.  

 Wspólna polityka i procedury 

• Nowe rozporządzenie wprowadza jednolitą procedurę działań w zakresie przesiedleń i przyjmowania ze względów humanitarnych oraz zmniejsza obecne rozbieżności między praktykami krajowymi i poprawia skuteczność. 
• Przewiduje się w nim przygotowanie dwuletniego planu unijnego, który zostanie przyjęty przez Radę na podstawie wniosku Komisji, a także informowanie Parlamentu Europejskiego w trakcie tego procesu. We wspomnianym unijnym planie określone zostaną całkowita liczba osób potrzebujących ochrony, które mają zostać przyjęte w UE, oraz wkład każdego państwa członkowskiego, a także unijne priorytety geograficzne w odniesieniu do państw trzecich, z których ma nastąpić przyjęcie. 

 Wzmocnione partnerstwa z państwami spoza UE 

• Ramy unijne przyczynią się do wzmocnienia partnerstw Unii z państwami spoza UE, w tym poprzez wykazanie globalnej solidarności z krajami przyjmującymi duże populacje uchodźców. 
• Rozporządzenie zwiększy wkład Unii w międzynarodowe inicjatywy w zakresie przesiedleń i przyjmowania ze względów humanitarnych, w synergii z zobowiązaniami innych państw.  

• Ramy unijne zapewniają państwom członkowskim jasne ramy przesiedleń i przyjmowania ze względów humanitarnych, wprowadzają wspólne procedury oraz zapewniają większą przewidywalność i skuteczność w praktycznym załatwianiu spraw.  
• Dobrowolne wysiłki państw członkowskich będą wspierane odpowiednim finansowaniem z budżetu UE.  
• Państwa członkowskie będą mogły przyjmować uchodźców w ramach programu przesiedleń i przyjmowania ze względów humanitarnych również poza planem unijnym.

• Ramy unijne pomagają zwiększyć dostępność bezpiecznych i legalnych dróg migracji do UE dla uchodźców znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.  
• W odniesieniu do przyjmowania zgodnie z planem unijnym ramy przewidują jasne i zharmonizowane procedury, w tym terminy i zasady przekazywania informacji, w celu zwiększenia przejrzystości i poprawy skuteczności procesu.